Postgraduaat Sociale en geestelijke gezondheidszorg - Module Ethiek en zelfzorg

Deze opleiding richt zich tot alle geïnteresseerden die ondersteuning en begeleiding bieden aan kwetsbare groepen. 

De module 'Ethiek en zelfzorg' is opgebouwd uit 5 thematische studiedagen:

Dag 1: Op zoek naar evenwicht tussen gevoelens en rationalisering in de zorg
Dag 2: Zorgdragers zijn ook maar mensen
Dag 3: Sterker dan burn-out
Dag 4: Van morele stress naar morele veerkracht
Dag 5: Het team als krachtbron

Postgraduaat Sociale en Geestelijke gezondheidszorg

Deze module maakt deel uit van het postgraduaat Sociale en Geestelijke gezondheidzorg en telt 4 studiepunten.

Wie minimum 20 studiepunten behaalt, zal het postgraduaatgetuigschrift Sociale en Geestelijke gezondheidszorg behalen. 

• Voor elk probleem een oplossing? Een ethische kijk op het beheersingsdenken
  We belichten kritisch de heersende resultaat- en oplossingsgerichtheid in de zorg. Hoe ethisch omgaan met hulpvragen? Hoe de ware kern van de zorg herontdekken, die ook zorgverleners voldoening schenkt?
• Zingevende gespreksvoering. Helpen als er geen oplossingen zijn
  Soms stuit je in een begeleidingstraject op een vraag van een cliënt waar niet direct een antwoord op is, of een situatie waarvoor geen oplossingen zijn. Bvb. als iemand die ongeneeslijk ziek is vraagt: Waarom ik?! Of als iemand worstelt met een existentiële schuldvraag. In deze middag verkennen we hoe je kunt helpen als er geen oplossingen zijn. We doen dit a.d.h.v. het model voor zingevende gespreksvoering. A.d.h.v. vier aspecten van zingeving (traagheid, ambivalentie, raadselachtigheid en waarden) verkennen we verschillende methodische benaderingswijzen voor de professionele begeleiding bij zingeving. 

• Hoe overleven we de tragiek van de ethiek? Contouren van ethische zelfzorg
  Ethiek gaat soms gepaard met ongemak. Concreet uit zich dit ongemak in gevoelens van onmacht, tekortschieten, schuld, faalangst, intens medelijden…  Allemaal gevoelens die uiting geven aan ons (ethische) vermogen tot lijden aan het lijden van de ander. Ethisch veerkrachtig in de zorg staan betekent misschien wel: het uithouden in en met die spanning. A.d.h.v. de onderzoeksresultaten uitgevoerd door het zorgethisch lab van VIVES (sTimul) naar ervaringen van zorgdragers in WZC en ziekenhuizen tijdens de twee Corona-golven, reflecteren we samen over wat ethische zelfzorg precies betekent en wat hierbij belangrijk is (ook aan voorwaarden die binnen de organisatie van zorg moeten vervuld zijn of vervuld worden). 
   
• Zorgzaam, maar daarom niet onbegrensd. Een anti-heroïsche kijk op ethische zorg
  Ethische zorg wordt doorgaans gekoppeld aan een aantal pertinente deugden. En toch houden we het uit in ons ethisch engagement dankzij de ruimte die we maken voor kleine ondeugden. Door te vertrekken van antipathie, luiheid, hypocrisie, ongehoorzaamheid, woede en middelmatigheid - allemaal op een bepaalde manier grenzen waar we in de zorg voor de ander op stoten als mensen ‘van vlees en bloed’ - schetsen we hoe we eigenlijk helemaal geen helden van de zorg hoeven te zijn, het zelfs niet moeten worden, om ons voldoende zorgzaam te verhouden tot de ander.

• Oorzaken, remedie en preventie bij burn-out
  Mieke Lannoey zal tijdens deze interactieve les ingaan op de oorzaken, preventie, en aanpak van burn-out. Ze doet dit niet louter vanuit haar boekenkennis maar ook vanuit haar eigen persoonlijke ervaring. Sinds haar burn-out in 2014 volgt ze ‘de roep van het water’. Ze wordt helemaal blij als ze mensen hoort zeggen: ‘het leven stroomt weer’. ‘Volg je eigen stroom’ is haar motto en iets dat ze in eerste instantie zelf tracht voor te leven.
   
• Sleutels voor zelfzorg
  We maken kennis met de vier dimensies van veerkracht en testen hoe goed we zelf scoren op elke dimensie. Daarnaast krijg je concrete tools en  oefeningen aangereikt om elk van de dimensies aan te pakken. We leren jou eenvoudige oefeningen aan om je zenuwstelsel te laten switchen van sympatische activatie (stress systeem) naar parasympatische activatie (rust systeem). Je leert je grenzen aanvoelen, aangeven en bewaken door een analyse te maken van eigen sterktes/valkuilen en oefeningen en maakt kennis met Mindfulness en zelfcompassie als sleutel tot zelfzorg.

• Morele stress: een vloek of een zegen?
  Morele stress is het wrange gevoel dat zorg/social professionals ervaren wanneer zij hun visie en waarden op goede zorg niet in de praktijk kunnen brengen. De spanning die daarbij ontstaat kan inspireren en  een doel geven om naar te streven. Wanneer zorgverleners echter intens en/of frequent geconfronteerd worden met de kloof die er bestaat tussen wat zij beschouwen als goede zorg en de zorg die in de praktijk wordt gebracht, raakt dit aan hun identiteit als zorgverlener en als mens. Chronische morele stress is gerelateerd aan burn-outsymptomen zoals bv. emotionele uitputting maar ook aan een dalende arbeidstevredenheid. 

  Het ervaren van morele stress is op zich een teken dat men als zorgverlener betrokken is op de kwaliteit van de zorg. Het is dan ook niet mogelijk, noch wenselijk om morele stress uit de zorgsector te bannen.  Wel is het belangrijk dat zorgprofessionals, leidinggevenden, teams en organisaties morele stress leren herkennen, bespreekbaar stellen en hanteren. Morele stress kan op die manier de motor vormen voor kritische reflectie over de kwaliteit van de zorg en zodoende worden omgebogen tot een morele veerkracht.

• Moreel beraad
  Via de gespreksmethode ‘Moreel beraad’ wordt stapsgewijs en gestructureerd aangeleerd hoe je in teamverband kan leren reflecteren op ethische dilemma’s die zich voordoen in het dagelijks werk. In essentie draait het om de volgende vraag: ‘Wat is hier goede zorg en hoe kan ik die het beste geven’?

  De doelstellingen van een Moreel Beraad zijn velerlei van aard: ze zorgen niet alleen voor een toename van de professionele morele competenties, ze probeert ook de kwaliteit van zorg binnen de context van de casussen te verbeteren en daardoor ook de kwaliteit van de zorg op het niveau van de organisatie en het beleid te stimuleren.

• Persoonlijkheid en teamwerk
  De dynamiek tussen verschillende persoonlijkheden. 

  Succesvolle teams bestaan uit mensen die elkaars sterkten en zwaktes kennen, elkaar aanvullen, elkaar vertrouwen en respect hebben voor verschillen.

  Deze training is gericht op een effectievere samenwerking.  A.d.h.v. DISC ontdek je de meerwaarde van verschillende stijlen en de mogelijkheden die dit biedt om elkaar aan te vullen. Je krijgt inzicht  in de verschillende DISC-gedragsstijlen, hun sterktes en valkuilen en de motiverende omstandigheden.

  Je leert je eigen gedragsstijl vaststellen en begrijpen en ontdekt en leert de communicatie- en gedragsstijlen van anderen respecteren. Je krijgt inzicht hoe je elkaar kan aanvullen en leert een actieplan opstellen.

• Verbindend communiceren
  Tijdens deze les zal je a.d.h.v. een zelfscreening (DiSC persoonlijkheidstest) inzicht krijgen in hun eigen gedrag maar ook in dat van je medecursisten. Vanuit de gedachte: ‘alleen mensen die elkaar begrijpen kunnen hun interactie en samenwerking in team verbeteren’ zullen deze inzichten gekoppeld worden aan tools om op een verbindende manier in communicatie te treden.

  Het theoretisch luik en de interactieve oefeningen zijn gebaseerd op Rosenberg’s ‘collaborative communication approach’. De inzichten van Rosenberg zijn er op gericht om empathisch in communicatie te treden en de kwaliteit van samenwerking te verhogen.