Ondersteuning van kinderen en brussen van iemand die aan zelfmoord denkt

De situatie van de kinderen, hun ervaringen en noden wanneer zij worden blootgesteld aan een gezinscontext waarbinnen suïcidaliteit aanwezig is, is zowel in binnen- als buitenland en zowel binnen de domeinen van wetenschappelijk onderzoek als binnen het domein van suïcidepreventie(beleid) onderbelicht. Nochtans toont onderzoek aan dat een suïcidale ouder of broer/zus (brussen) ernstige gezondheidsrisico’s inhouden voor het kind of de jongere.

In het najaar van 2020 kwam er groen licht vanuit de Vlaamse Overheid voor het nieuwe onderzoek 'Ondersteunende tool op basis van de noden en ervaringen van kinderen en brussen van iemand die aan zelfmoord denkt'.

Het project zal volgens dezelfde opzet van het gerealiseerde project gericht op ouders ‘Help! Mijn kind denkt aan zelfmoord’ verlopen. Na een literatuurstudie en nodenonderzoek, met inbegrip van een uitgebreide inventarisatie van good practices uit het buitenland (eerste fase), zal een kwalitatief onderzoek verricht worden (tweede fase) naar de ervaringen en noden van de doelgroep. De doelgroep bestaat uit kinderen en jongeren tussen 8 en 25 jaar die binnen een gezinscontext geconfronteerd worden met het suïcidaal gedrag van een broer, zus of ouder binnen een gezinscontext.

De derde fase betreft de ontwikkeling van een ondersteunende tool op basis van de inzichten uit het onderzoek, aangevuld met onderbouwde en wetenschappelijke informatie. Deze tool zal ondergebracht worden onder de portaalsite ‘Zelfmoord 1813’. De tool zal afgestemd zijn op de verschillende leeftijdsspecifieke noden van de doelgroep. Daarnaast zal de tool zo ontwikkeld worden dat ook hulpverleners en ouders ermee aan de slag kunnen in relatie tot de doelgroep.

Ondanks een intense mediacampagne werd het verhoopte aantal respondenten echter niet bereikt. Tot nu toe werden zestien jongeren en jongvolwassenen geïnterviewd. Dat zijn er minder dan de verhoopte veertig. De meeste respondenten behoren bovendien tot dezelfde leeftijdscategorie (18-25 jaar), terwijl we vooropstelden dat de respondenten verspreid zouden zijn over vier leeftijdscategorieën tussen 8 en 25 jaar.

Dit betekent echter allerminst dat het onderzoek geen waardevolle informatie heeft opgeleverd. De intense gesprekken met de zestien jongvolwassenen geeft ons veel inzichten in de vragen en noden van deze doelgroep. Ze werpen een nieuw licht op de noden en ervaringen van naasten van een suïcidaal gezinslid.

Tijdens zijn zoektocht had Alexandre Reynders bovendien contact met tientallen centra en professionals die op een of andere wijze suïcidale jongeren en hun gezinnen begeleiden. Een tiental interviews met hulpverleners heeft relevante inzichten opgeleverd om via de tool de doelgroep en hulpverleners te ondersteunen vanuit het perspectief van mobiele teams (crisis en care), Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg en psychiatrische ziekenhuizen.

Het plan is daarom om de tool bij te sturen zodat deze meer specifieke doelgroepen adequaat kan helpen, met name:

• brussen en kinderen van een suïcidaal gezinslid maar enkel in de leeftijdscategorie 16-25 jaar, op basis van hun getuigenissen;
• hulpverleners, op basis van concrete inzichten en citaten van hulpverleners.
• Naast de digitale tool kan een flyer de drempel naar gerichte hulpverlening voor gezinnen helpen verlagen.

De stuurgroep bestaat uit deskundigen van: het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP), Centrum ter Preventie van Zelfmoord, Familieplatform, EXPOO en De Ambrassade, HoGent (Tinneke Moyson).

VLESP zal bovendien mee instaan voor een deel van de inhoud van de tool en voor de evaluatie van de tool.