5 vragen en antwoorden aan Ann Martin, directeur Onderwijs

Ann, wat zijn volgens jou de grootste kansen en uitdagingen in het huidige onderwijslandschap?

Martin: In het professioneel hoger onderwijs liggen de grootste kansen bij het toegankelijk maken van onze opleidingen voor een breed publiek. Dit omvat zowel jongeren met een arbeidsmarktgerichte vooropleiding als oudere volwassenen die zich willen omscholen. We merken dat studiekiezers vaak niet volledig op de hoogte zijn over de verderstudeermogelijkheden of specifieke korte opleidingen zoals micro-credentials. Hierop blijven inzetten, is van enorm belang.

Hoewel we hier al succesvol in zijn, moeten we nog beter luisteren naar onze jonge en volwassen studenten om te begrijpen waarom ze zich bij ons thuis voelen. Een gevoel van thuis zijn is immers cruciaal voor het leerproces en verhoogt de motivatie. In de huidige samenleving willen we een inclusieve hogeschool blijven waar iedereen welkom is, zowel om te werken als om te leren.

De diversiteit van onze studentenpopulatie biedt ook heel wat kansen én uitdagingen. Het roept belangrijke vragen op als: Hoe kunnen docenten effectief inspelen op de verschillende leernoden? Wat mogen we van studenten zelf verwachten? Waar is extra ondersteuning nodig en hoe kunnen we die bieden? 

In het licht van deze veranderingen, welke vaardigheden en attitudes vind je essentieel voor studenten om succesvol te zijn in de toekomst?

Martin: In tijden waarin het discours over onderwijs regelmatig gaat over kennisrijke curricula, geloof ik dat basiskennis en -vaardigheden essentieel zijn. Maar dat alleen maakt je niet succesvol. Succesvolle mensen beschikken over een grote weer- én wendbaarheid.

We leven in een complexe wereld die, naast flexibiliteit, ook vraagt om weerbaarheid: hoe om te gaan met weerstand en conflict, hoe je open te stellen voor verschillen, hoe feedback van anderen te ontvangen en daar constructief mee aan de slag te gaan. Maar ook hoe je je eigen waarden leert kennen en hier trouw aan te blijven.

Dit zijn attitudes en houdingen die men ook kan leren tijdens een opleiding. Door studenten in verschillende contexten te plaatsen, zoals stages en werkplekleren en door hen tijdens de lessen uit te dagen, ontwikkelen studenten deze attitudes. Vakken waar ruimte is voor ethiek spelen hierbij ook een belangrijke rol.

Bij Odisee bieden we bijvoorbeeld het keuzevak ‘Ondernemingszin’ aan, dat studenten uit verschillende opleidingen kunnen volgen. Hier werken ze, samen met studenten uit diverse disciplines, aan een businessplan. Daarnaast werken we momenteel aan een nieuw keuzevak voor al onze studenten genaamd ‘Lessen van de 22e eeuw’. Dit vak wil studenten onderdompelen in hedendaagse onderwerpen uit verschillende disciplines en hen wapenen voor de uitdagingen van vandaag en morgen.

Dit alles gebeurt onder begeleiding van ervaren deskundigen die studenten regelmatig een spiegel voorhouden. Door in dialoog te gaan met studenten tijdens lessen en samen zaken te onderzoeken, halen we studenten uit hun bubbel.

Tot slot verandert alles supersnel, wat net wendbaarheid en flexibiliteit vereist. Studenten die zich kunnen aanpassen aan verschillende omstandigheden, die nieuwe zaken willen uitproberen, durven te experimenteren en dingen doen die ze nog nooit eerder hebben gedaan, zijn zeer gewild op de arbeidsmarkt. De weg naar het schrijven van een graduaats- of bachelorproef is een van de manieren waarop ze deze vaardigheden kunnen ontwikkelen. Ze weten ook dat leren niet stopt na een opleiding, maar een leven lang noodzakelijk blijft. Daarom leren we hen tijdens de opleiding niet alleen nieuwe zaken, maar ook hoe ze de weg kunnen vinden naar nieuwe informatie en hier kritisch naar kunnen kijken. 

Hoe ondersteunt de hogeschool nieuwe studenten om deze vaardigheden te ontwikkelen en hun succes te verzekeren?

Martin: Zoals eerder aangegeven, kunnen studenten deze vaardigheden al doende leren tijdens hun opleiding. Docenten en het onderwijsteam zorgen ervoor dat elke student in de meest geschikte leeromgeving terechtkomt, zowel binnen als buiten de muren van onze hogeschool. Dit gebeurt door begeleiding op werkplekken of stages, door hen mee te nemen naar nieuwe werkomgevingen en door hen te confronteren met verrassende nieuwe praktijken in hun gekozen beroep. Daarnaast stimuleren we dialoog tussen medestudenten over wat ze leren en houden we hen een spiegel voor om te laten zien wat goed gaat en waar nog groeipotentieel is.

In de meeste opleidingen wordt specifiek ingezet op gespreksvaardigheden, zoals spreken voor een grote groep of het voeren van moeilijke gesprekken. Dit zijn essentiële vaardigheden in vrijwel elke job. Ook ethische vakken dragen bij aan het bewust worden van de eigen professionele identiteit, wat een goede basis vormt voor een succesvolle carrière.

Onze studenten worden uiteraard ook goed ondersteund door trajectbegeleiders die hen helpen hun studietraject uit te stippelen, en door ondersteunende diensten waar ze terechtkunnen met allerlei vragen, van psychosociale ondersteuning tot studiebegeleiding.

Een ander belangrijk aspect van modern onderwijs is de rol van kunstmatige intelligentie. Hoe zie je de rol van AI in het onderwijs en wat zijn de initiatieven van de hogeschool op dit gebied?

Martin: Samen met Arteveldehogeschool hebben we de e-course aivoorstudenten.be ontwikkeld. Dit is een eerste kennismaking voor zowel leerlingen in het secundair onderwijs als voor al onze eerstejaarsstudenten om inzicht te krijgen in de mogelijkheden van AI. Zo ontwikkelen ze basisvaardigheden om AI in te zetten bij het leren. 

Afhankelijk van de opleiding wordt er ook gekeken naar welke beroepsspecifieke AI-vaardigheden noodzakelijk zijn voor de latere beroepsuitoefening. Elk beroep is anders en biedt verschillende mogelijkheden om AI op een gepaste wijze in te zetten. Een programmeur zal dit anders doen dan bijvoorbeeld een leraar of verpleegkundige, maar allemaal zullen ze AI inzetten en krijgen ze deze vaardigheden mee in hun opleiding.

Ethiek speelt hierbij een essentiële rol voor ons. We willen studenten niet alleen wegwijs maken in AI, maar dit ook op een verantwoorde en duurzame manier doen. Wanneer is het voldoende om een zoekmachine te raadplegen en iets online op te zoeken? En wanneer is het zinvol om te werken met een Large Language Model zoals ChatGPT of Copilot? 

Kortom, we omarmen artificiële intelligentie (AI) in onze hogeschool op een ethische manier.

Tot slot, hoe kijk je naar meertaligheid en diversiteit binnen de hogeschool?

Martin: Diversiteit, en zelfs superdiversiteit, is een realiteit binnen onze hogeschool. Het is een realiteit die we omarmen als een rijkdom en kracht, maar het brengt ook uitdagingen met zich mee. 

Soms ontstaan er bijvoorbeeld interculturele conflicten in de klas, die we ‘hot moments’ noemen. Om hiermee om te gaan, heeft een merendeel van onze personeelsleden professionalisering gevolgd op het gebied van inclusie en diversiteit. Tijdens onderwijsdagen bespreken we regelmatig hoe we deze ‘hot moments’ kunnen aanpakken. Onlangs zei iemand tijdens een workshop: "Ik oefen in mijn lessen ook in vrede; het is het oefenen in vrede dat ons sterker maakt wanneer we met conflicten te maken krijgen." Dit benadrukt dat je je niet alleen tijdens conflicten moet openstellen voor verschillen, maar ook in tijden van vrede.

We streven ernaar een inclusieve omgeving te creëren waar iedereen welkom is. En doen er alles aan om studenten zich thuis te laten voelen bij ons. Onze actieweek 'Dit zijn wij!' is daar een voorbeeld van. We verzamelden die week unieke verhalen van studenten en deelden deze via onze verschillende kanalen.

Ik begeleid momenteel ook drie studenten uit een van onze graduaatsopleidingen en ben onder de indruk van hun meertaligheid. Dit is een bijzondere meerwaarde voor hun toekomstige beroep. We bieden extra ondersteuning voor Nederlands waar nodig, maar laten hen vooral zien welke kansen hun meertaligheid biedt en hoe ze hierdoor sterker kunnen worden in alle talen die ze beheersen.

Bedankt Ann, voor het fijne gesprek en de verhelderende inzichten! 

Dit interview werd gedeeld in de nieuwsbrief voor secundaire scholen van Odisee-hogeschool. Wil je die ook ontvangen als medewerker binnen het secundair onderwijs? Dat kan! Stuur gerust een mailtje naar arthur.meul@odisee.be