FiloZoo

Het STEM-actieplan van de Vlaamse Overheid ambieert de kennis en vaardigheden bij leerlingen rond onder andere wetenschappen en techniek te verhogen. In het basisonderwijs vertaalt deze aanpak zich in het oprichten van het nieuwe leerdomein ‘wetenschap en techniek’.

De grotere interesse in wetenschapsonderwijs komt niet te laat. Het Vlaamse wetenschapsonderwijs in de basisschool wordt met centrale uitdagingen geconfronteerd: (1) kinderen blijken onvoldoende voorbereid om eigen onderzoekjes uit te voeren, (2) hebben in de klas een opvallend lage motivatie voor wetenschappen en (3) blijken onvoldoende inzicht te verwerven in het wetenschappelijke argumentatieproces. Deze uitdagingen kunnen niet alleen in de klascontext worden aangepakt, ook natuureducatieve centra en musea kunnen een belangrijke rol spelen. 

Een aanpak waarbij de methodiek van het ‘filosoferen met kinderen’ (FMK) wordt geïntegreerd in klassieke onderzoeksopdrachten lijkt beloftevol om deze noden aan te pakken. FMK stimuleert de onderzoekende houding van kinderen door in groep antwoorden te laten zoeken op prikkelende vragen. Dit blijkt niet alleen de nieuwsgierigheid en het analysevermogen van jongeren te stimuleren, maar ook de motivatie voor schoolvakken. 

Het doel van dit project is om middels een ontwikkelingsonderzoek (educational design research) een FiloZoo-methodiek te ontwikkelen en evalueren. Bij deze methodiek wordt het filosoferen geïntegreerd in het wetenschapsonderwijs van de basisschool. We ambiëren met de methodiek de onderzoeksvaardigheden, motivatie voor wetenschappen en het reflectievermogen over wetenschappen te stimuleren bij de leerlingen van 10 tot 12 jaar. Dit willen we niet alleen onderzoeken in klascontext, maar ook in natuureducatieve centra en musea.

Via een professionele leergemeenschap bestaande uit leraren en museumeducatoren wordt een eerste versie van de methodiek ontworpen. Verdere ontwikkelingscycli in klas- en museumcontext laten toe deze FiloZoo-methodiek te testen, te evalueren en aan te passen. Kwalitatieve observaties en groepsinterviews bij leraren en leerlingen bieden de nodige data om de ontwikkeling op punt te stellen.

Om in een laatste fase de FiloZoo-methodiek summatief te evalueren willen we de impact hiervan op het denkgedrag van leerlingen bepalen en analyseren, met name de onderzoeksvaardigheden van leerlingen, het reflectievermogen over en de motivatie voor wetenschappen. We gebruiken hiervoor pre- en posttests bij leerlingen en observaties van het lesverloop.

Na de ontwikkeling willen we de methodiek verspreiden en implementeren in het werkveld: basisscholen en natuureducatieve centra en musea. Dit realiseren we door onze methodiek te introduceren in een handboekenreeks voor het schoolvak Wereldoriëntatie. Integratie van FiloZoo in het lesaanbod van de lerarenopleiding én in wetenschapscommunicatieprojecten van Odisee vergroot de interne expertise.