Burgerschapsreflex

Leerkrachten die leerlingen burgerschapscompetenties willen aanleren, worstelen met deze vragen. Constructief leren argumenteren over maatschappelijke thema’s staat sinds de vernieuwde onderwijsdoelen centraal in onderwijs, maar de praktijk is weerbarstig. Uit vergelijkend onderzoek blijkt dat Vlaamse leerlingen laag scoren op het vlak van burgerschapscompetenties en leerkrachten zich te weinig geschoold voelen om dialoog te faciliteren, ze voelen zich handelingsverlegen – ze omzeilen thema’s, ook als deze kansen bieden. Het voeren van een succesvolle dialoog over maatschappelijke thema’s (een burgerschapsdialoog) kan nochtans de ‘sense of belonging’ van jongeren uit minderheidsgroepen vergroten, de identificatie met de schoolcultuur en de maatschappij. Deze ‘sense of beloning’ is een belangrijke factor om tot een tolerante houding te komen en andere democratische vaardigheden aan te leren.

Om in te spelen op deze nood bij leerlingen en leerkrachten, ontwikkelen wij een aanpak met twee componenten:

1. Een BurgerschapsReflex-methodiek om burgerschapsdialogen in superdiverse klassen te voeren. Hiervoor baseren we ons op bestaande dialoogmodellen zoals Socratische dialoog of interculturele communicatie.
2. Een BurgerschapsReflex-vormingstraject om leerkrachten dialoogbegeleidingsvaardigheden aan te leren en op hun handelingsverlegenheid in te spelen. Hiervoor baseren we ons op leeractiviteiten uit vredeseducatie en ‘conflict transformation’ om te leren conflictsituaties te transformeren in leerkansen.

In samenwerking met twee professionele leergemeenschappen, ontwikkelen we deze aanpak in verschillende onderzoekscycli aan de hand van een ‘Education Design research’. We brengen in kaart wat bij leerkrachten de impact is van het professionaliseringstraject op de dialoogbegeleidingsvaardigheden en factoren die samenhangen met de handelingsverlegenheid. Ook onderzoeken we hoe deze aanpak inspeelt op de ‘sense of belonging’ van jongeren uit superdiverse klassen.

We rollen deze aanpak uit met verschillende werkveldpartners. De partners zijn betrokken als expert, als brug naar scholen, als lid van de professionele leergemeenschap of als medeauteur van onderzoeks- of werkveldgerichte publicaties.